Γνωρίζοντας την Ιστορία του καφέ στην Αμερική
Αναζητώντας τις περιπέτειες του καφέ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού
Η διάδοση του καφέ είναι μια περιπετειώδης διαδικασία, καθώς ο καφές πέρασε κυριολεκτικά από σαράντα κύματα μέχρι να καθιερωθεί ως το πιο δημοφιλές ρόφημα του κόσμου. Από την εποχή του Αραβικού μονοπωλίου του καφέ μέχρι τις hipster καφετέριες των αμερικάνικων μεγαλουπόλεων, πολύ νερό (ή… πολύς καφές) έχει κυλήσει στο αυλάκι. Εξερευνούμε μια από τις πιο επιδραστικές και ταυτόχρονα πιο παραγνωρισμένες κουλτούρες καφέ του πλανήτη: την Αμερικανική!
Πότε πρωτοδοκίμασαν καφέ οι Αμερικάνοι;
Αν και ο καφές είναι στενά συνδεδεμένος με την αμερικάνικη κουλτούρα, είναι γεγονός πως εισήχθη στις ΗΠΑ με σχετική καθυστέρηση σε σχέση με τη Γηραιά Ήπειρο. Ακόμα, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον το γεγονός πως ενώ στις μέρες μας η Λατινική Αμερική είναι υπεύθυνη για την παραγωγή του μεγαλύτερου μέρους του καφέ που καταναλώνουμε διεθνώς, οι πρώτοι άποικοι των ΗΠΑ έπιναν καφέ που είχε εισαχθεί από ευρωπαϊκό έδαφος, αφού η καλλιέργεια του καφέ δεν είχε ακόμα εδραιωθεί στην Νότια και την Κεντρική Αμερική. Ο καφές σε γενικές γραμμές εισάγεται στις ΗΠΑ στα τέλη του 17ου αιώνα, αντιμετωπίζει όμως τη δυσπιστία των Αμερικάνων, που συνεχίζουν να απολαμβάνουν το τσάι τους, με αποτέλεσμα η δημοφηλία του καφέ να παραμείνει περιορισμένη.
Μια εξέγερση που άλλαξε τις συνήθειες ενός λαού και γέννησε ένα έθνος
Οι σχέσεις των Αμερικανών αποίκων με τον καφέ θα αλλάξουν δραματικά το 1773. Οι άποικοι εδώ και καιρό διαμαρτύρονται για τους υπέρογκους φόρους της μαμάς Βρετανίας, όμως η υπερφορολόγηση του τσαγιού γίνεται η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι. Στις 16 Δεκεμβρίου, εξαγριωμένοι κάτοικοι στο λιμάνι στις Βοστώνης πετάνε στη θάλασσα κιβώτια με υπερφορολογημένο τσάι που είχε έρθει από την Μεγάλη Βρετανία, διαμορφώνοντας το κίνημα που έμεινε στην ιστορία ως «Κόμμα του Τσαγιού», δηλαδή «The Tea Party». Η δυσαρέσκεια απέναντι στο φόρο του τσαγιού έβαλε τη σπίθα για την Αμερικάνικη Επανάσταση και εν τέλει για την Αμερικάνικη Ανεξαρτησία. Παράλληλα όμως, καθώς το νέο έθνος ήθελε να περιορίσει τις βρετανικές επιρροές στην καθημερινότητά του και να διαμορφώσει μια νέα, αμερικάνικη ταυτότητα και κουλτούρα, στράφηκε οριστικά προς τον καφέ. Το νέο αγαπημένο ποτό των Αμερικάνων είναι πλήρως συνδεδεμένο με την γέννηση του έθνους τους.
Η συμβολή της Αμερικής στη διάδοση του καφέ
Με την υιοθέτηση του καφέ από τις ΗΠΑ, μια νέα, ολοένα αναπτυσσόμενη αγορά γεννήθηκε για τον καφέ. Σε συνδυασμό με την αποικιοκρατία, το αποτέλεσμα ήταν η ταχύτατη εξάπλωση της καλλιέργειας του καφέ σε ολόκληρο τον πλανήτη, στη λεγόμενη ζώνη του καφέ. Ο καφές αρχίζει να καλλιεργείται στην Ασία και στην Λατινική Αμερική και όπου υπάρχουν οι κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες, με αποτέλεσμα μέσα σε 100 μόλις χρόνια να έχει γίνει ένα από τα πλέον εμπορεύσιμα και πολύτιμα προϊόντα διεθνώς.
Η ραγδαία επέκταση του αχανούς κράτους των ΗΠΑ δημιουργεί ευκαιρίες σε πολυμήχανους εμπόρους, οι οποίοι εκμεταλλεύονται τις νέες πόλεις που δημιουργούνται φέρνοντας πρώτοι περιζήτητα αγαθά και δημιουργώντας επί της ουσίας τους εμπορικούς δρόμους των ΗΠΑ. Σε αυτή την εξάπλωση του εμπορίου, ο καφές παίζει σημαντικό ρόλο. Οι χονδρέμποροι καφέ είναι από τους πρώτους εμπόρους που καταφτάνουν σε μια υπό δημιουργία πόλη – η εξάπλωση του καφέ σε ολόκληρη τη χώρα είναι γεγονός.
Η αμερικάνικη κουλτούρα του καφέ
Η κουλτούρα του καφέ στην Αμερικάνικη Ήπειρο μπορεί να περιγραφεί μέσω του σχήματος των «Τριών Κυμάτων του Καφέ». Σύμφωνα με αυτή την ερμηνευτική προσέγγιση, το πρώτο κύμα του καφέ χρονολογείται στις αρχές του 20oυ αιώνα, όταν ο καφές σταμάτησε να είναι διαθέσιμος μόνο στις καφετέριες και τα καταστήματα εστίασης κι άρχισε να πωλείται στους καταναλωτές σε μορφή καβουρδισμένων κόκκων και αλεσμένου καφέ. Κυριότερα, οι Αμερικάνοι καταναλώνουν καφέ φίλτρου, ενώ στην ίδια εποχή εντάσσεται και η ανακάλυψη του στιγμιαίου καφέ.
Το δεύτερο κύμα του καφέ χτυπάει την Αμερική μετά τον πόλεμο, και αφορά την διάδοση στον Νέο Κόσμο του ήδη εξαιρετικά δημοφιλή στην Ευρώπη espresso. Ο espresso κατακτά την Αμερική με γοργούς ρυθμούς, τόσο στην αυθεντική του μορφή όσο και σε διάφορες παραλλαγές. Τέλος, το τρίτο κύμα του καφέ γεννιέται στα τέλη του 20ου αιώνα κι έχει να κάνει με την αντιμετώπιση του καφέ περισσότερο ως γαστρονομικής απόλαυσης και λιγότερο ως καθημερινής συνήθειας: μονοποικιλακοί καφέδες, εξεζητημένες εκχυλίσεις, gourmet απολαύσεις διαμορφώνουν τις νέες συνήθειες του Αμερικάνου καταναλωτή στην αυγή του 21ο αιώνα.
Καφές και Αμερική: Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Οι Αμερικανοί βρίσκονται ιδιαίτερα ψηλά στην κατά κεφαλή κατανάλωση καφέ, καθώς σχεδόν το 70% των Αμερικανών καταναλώνουν περισσότερες από δύο κούπες καφέ ημερησίως. Ο καφές φίλτρου συνεχίζει να απολαμβάνει ιδιαίτερη δημοφηλία, ενώ ο espresso και τα ροφήματα που βασίζονται σε αυτόν είναι επίσης ιδιαίτερα δημοφιλή, χάρη και στις μεγάλες αλυσίδες εστίασης που ξεκίνησαν την δεκαετία του 1970.
Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες, ξεχωριστές σπεσιαλιτέ στον καφέ που να έχουν γεννηθεί στην Αμερική – εξάλλου, ο Americano, η διάσημη παραλλαγή του espresso, γεννήθηκε στην Ευρώπη πριν περάσει στην Αμερική. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως στο έδαφος της Αμερικής δεν παράγεται καφές, με την εξαίρεση της πολιτείας της Χαβάης, που παράγει μερικές σπάνιες και περιζήτητες ποικιλίες καφέ, όπως τον περίφημο καφέ Kona.
Η εικόνα του αμερικάνικου καφέ συνοψίζεται στην αντανάκλασή του στην pop κουλτούρα, ιδιαίτερα μέσω του σινεμά και της τηλεόρασης: γενναίες δόσεις καφέ φίλτρου, σε εστιατόρια, fast foods, καφετέριες, motels και breakfast spots, που ανανεώνονται μάλιστα χωρίς χρέωση. Αυτή είναι όντως μια πραγματική πτυχή της αμερικάνικης κουλτούρας του καφέ, χωρίς ωστόσο να είναι η μοναδική ούτε καν η κυρίαρχη, πλέον.
Η κουλτούρα του καφέ είναι κάτι πολύ περισσότερο από μερικές συνταγές: είναι η επιτομή της καθημερινότητας κάθε λαού: γνωρίζοντας την αμερικάνικη κουλτούρα του καφέ, μαθαίνουμε καλύτερα τις συνήθειες ενός ολόκληρου έθνους.
