Πέντε πράγματα που πίστευαν παλιότερα οι άνθρωποι για τον καφέ.
Περίεργες, αδιανότητες, αστείες αλλά απολύτως αληθινές απόψεις για τον καφέ από παλαιότερες εποχές.
Ο καφές απασχολεί την ανθρωπότητα για περίπου 600 χρόνια – και μέχρι να γίνει το δημοφιλέστερο ρόφημα σε ολόκληρο τον κόσμο, πέρασε από διάφορα στάδια. Από την ανάκαλυψή του από τους Άραβες μέχρι την διάδοσή του στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο πλανήτη, ο καφές κέρδισε τη θέση στην καρδιά μας βήμα βήμα. Στην πορεία του όμως, βρέθηκε αντιμέτωπος με αντιλήψεις που ενώ είναι χαρακτηριστικές της εποχής τους και των περιορισμών τους, σήμερα ηχούν εξαιρετικά περίεργες στα αυτιά μας – ως και αστείες, ορισμένες φορές.
Μας αρέσει ιδιαίτερα να σκαλίζουμε την ιστορία του καφέ – για αυτό, σας παρουσιάζουμε πέντε από τις πιο περίεργες απόψεις γύρω από τον καφέ. Απόψεις 100% πραγματικές, που όσο και αν φαντάζουν ξεπερασμένες, κυριάρχησαν στο δημόσιο λόγο για χρόνια, σε εποχές μακρινές – ή, όχι και τόσο…
Πέντε πράγματα που πίστευαν παλιότερα οι άνθρωποι για τον καφέ.
Ο καφές είναι το ποτό του διαβόλου: Ο καφές έφτασε πρώτη φορά σε Ευρωπαϊκό έδαφος μέσω του λιμανιού της Βενετίας, ακολουθώντας τους εμπορικούς δρόμους της εποχής. Ωστόσο, η έντονα καθολική παράδοση τόσο της Γαληνοτάτης όσο και των υπόλοιπων Ιταλικών πόλεων στις οποίες διαδόθηκε ο καφές, δημιούργησε καχυποψία απέναντι στο νέο ρόφημα, το οποίο ήταν μουσουλμανικής έμπνευσης, αραβικής προέλευσης και είχε επίδραση στον ανθρώπινο ψυχισμό. Ο καφές θεωρήθηκε ξένος προς τα ευρωπαϊκά ήθη, ακατάλληλος για τους χριστιανούς και υπήρξαν πιέσεις για τον επίσημο αφορισμό του από την καθολική εκκλησία. Ωστόσο, ο Πάπας Κλημέντιος ο Τρίτος απολάμβανε τόσο πολύ τη γεύση του καφέ, που αναγκάστηκε να τον βαφτίσει με επισημότητα «χριστιανικό ρόφημα», προκειμένου να κάμψει τις αντιδράσεις του ποιμνίου του.
Ο καφές δεν είναι κατάλληλος για γυναίκες: Για πολλά χρόνια, ο καφές ήταν αποκλειστικά αντρικό προνόμιο και αντρικό ποτό. Ο βασικός λόγος για αυτή την πραγματικότητα εντοπίζεται στο γεγονός πως ο καφές σερβιρόταν αποκλειστικά στα καφενεία και ποτέ στο σπίτι, από όπου οι γυναίκες, σύμφωνα με τα κοινωνικά ήθη της εποχής, ήταν εξοβελισμένες, όπως άλλωστε και από τις περισσότερες πτυχές της κοινωνικής ζωής. Βασισμένοι σε αυτή την κοινωνική πραγματικότητα, αρκετοί άνθρωποι της εποχής πίστευαν ακράδαντα ότι ο καφές δεν είναι κατάλληλος προς κατανάλωση από τις γυναίκες για ιατρικούς λόγους, συνδέοντας τον με την γονιμότητα, την έμμηνο ρύση και την υστερία. Εξάλλου, η κατανάλωση καφέ από γυναίκες θεωρούνταν για χρόνια, με τα ήθη της εποχής, δείγμα χαλαρής ηθικής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ο καφές καταστρέφει οικογένειες: Το περιβάλλον του καφενείου, με τις θυελλώδεις συζητήσεις, την πληθώρα εφημερίδων και το ελεύθερο πνεύμα, από την αρχή σκανδάλισε τόσο τους κρατούντες, όσο και τους γενικότερα συντηρητικούς. Ήδη από τον 17ο αιώνα, ένα κύμα κινδυνολογίας συντροφεύει την εμφάνιση των πρώτων καφενείων στην Ευρώπη, που σύντομα θα πάρει την μορφή ηθικού πανικού. Το πιο γνωστό σχετικό κείμενο, είναι η περιβόητη «Εκστρατεία των γυναικών κατά του καφέ».
Γραμμένη το 1674 η εκστρατεία καταγγέλλει πως οι σύζυγοι «Τουρκεύουν» και «αμελούν τα συζυγικά τους καθήκοντα», αλλά και ότι συχνάζοντας στα καφενεία και αναπτύσσοντας ενδιαφέρον για τα κοινά, καταλήγουν να παραμελούν τα σπίτια τους και τις οικογένειές τους. Όλα, καταλήγει η επιστολή γίνονται για ένα «μαύρο, πηχτό, πικρό, βρωμερό λασπόνερο που σου γυρνάει τα άντερα» - τον καφέ δηλαδή. Αν και αρκετοί ιστορικοί υποστηρίζουν πως το κείμενο είναι πλαστό ή απλά μια καυστική σάτιρα, αντικατοπτρίζει πλήρως την κρατούσα κοινωνική αντίληψη της εποχής για τα νέα ήθη του καφέ.
Ο καφές είναι αφροδισιακός: Σε μπροσούρες του 18ου αιώνα διαβάζουμε πως ο καφές προσφέρει «σθεναρή στύση», βελτιώνει τη γονιμότητα και την σύσταση του σπέρματος αλλά και προσφέρει «πνευματικότητα» στην ερωτική πράξη. Φυσικά, ο καφές δεν έχει καμία αφροδισιακή δράση ούτε βοηθά στη γονιμότητα, όπως έχει αποδείξει η σύγχρονη ιατρική. Τέτοιες αντιλήψεις ήταν δεδομένες για τα «αποικιακά» προϊόντα που έρχονταν στην Ευρώπη από μακρινά μέρη και πίσω από τη διάδοσή τους υποβόσκει ένας οριενταλισμός – η «λάγνα ανατολή» είναι λογικό να έφερε στην Ευρώπη ένα αφροδισιακό ποτό.
Ο καφές είναι ανθυγιεινός: Εξαιτίας της πικρής γεύσης του, της επίδρασής του στο κεντρικό νευρικό σύστημα αλλά και την επίδραση που έχει σε όσους έχουν προβλήματα με το στομάχι τους, ο καφές θεωρούνταν για χρόνια ανθυγιεινό ρόφημα. Σήμερα, ωστόσο, οι επιστήμονες έχουν αποδείξεις πως ο καφές όχι μόνο δεν είναι ανθυγιεινός, μα αντίθετα είναι πλούσιος σε αντιοξειδωτικά και δρα προληπτικά ως προς μια σειρά σοβαρών ασθενειών, όπως οι καρδιοπάθειες και αρκετοί τύποι καρκίνου, ενώ βοηθά εξαιρετικά στη μνήμη και τη συγκέντρωση. Στην παλαιότερη αντίληψη περί «ανθυγιεινού» καφέ πρέπει να συνυπολογίσουμε και το γεγονός ότι οι συνθήκες καλλιέργειας, καβουρδίσματος, τυποποίησης και αποθήκευσης του καφέ ήταν σαφώς φτωχότερες από τις σημερινές, με αποτέλεσμα την χαμηλότερη ποιότητα του καφέ.
Οι αντιλήψεις για τον καφέ αλλάζουν – στις μέρες μας είμαστε σίγουρα περισσότερο και σωστότερα ενημερωμένοι, χωρίς προκαταλήψεις. Αυτό που δεν έχει αλλάξει στον καφέ είναι η μοναδική του, ανεπανάληπτη γεύση.
