O πηχτός, παραδοσιακός καφές των Ινδιάνων Ναβάχο

Μια συνταγή που κρύβει μέσα της την ιστορία ενός έθνους!

Η γαστρονομία, δηλαδή οι συνταγές, τα υλικά, ο τρόπος μαγειρέματος, τα σκεύη που χρησιμοποιούνται, αποτελεί στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομίας κάθε λαού ή ακόμα και κάθε κοινότητας. Αυτός είναι και ο λόγος χάρη στον οποίο έχουν επιβιώσει συνταγές για εκατοντάδες χρόνια, καθώς αποτελούν στοιχεία της ιδιοπροσωπίας κάθε λαού.

Έτσι, δεν είναι σπάνιο να έρχονται στο φως συνταγές, που ενώ με τα σημερινά δεδομένα φαίνονται περίεργες ή εκκεντρικές, έχουν σημαντικό ιστορικό ή πολιτιστικό ενδιαφέρον. Μια τέτοια συνταγή είναι και ο καφές των Ινδιάνων Ναβάχο, από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Τι είναι ο Καφές των Ναβάχο;

H ιστορία του καφέ των Ναβάχο ξεκινά στα το 1864, όταν οι ιθαγενείς κοινότητες των Ναβάχο υποχρεώθηκαν από την Αμερικάνικη κυβέρνηση να εγκαταλείψουν τις εστίες τους στην Αριζόνα και να εγκατασταθούν στον Νέο Μεξικό. Στα πλαίσια αυτή της «Μεγάλης Πορείας», όπως ονομάζουν οι ίδιοι οι Ναβάχο αυτή την ιστορική περίοδο, η Αμερικάνικη Κυβέρνηση εφοδίαζε τις ιθαγενείς κοινότητες με τρόφιμα, ανάμεσα στα οποία υπήρχαν αλεύρι και καφές.

Καθώς το αλεύρι, τουλάχιστον στην μορφή που το ξέρουμε σήμερα, δε συγκαταλέγονταν ανάμεσα στα υλικά που χρησιμοποιούσαν οι ιθαγενείς για τις μαγειρικές τους, ενώ και ο καφές τους ήταν αντίστοιχα άγνωστος, οι Ναβάχο ανέπτυξαν νέες, δικές του συνταγές, για να αξιοποιήσουν τα άγνωστα σε αυτούς υλικά. Μια από αυτές τι συνταγές είναι και ο «Καφές των Ναβάχο».

Ο «Καφές των Ναβάχο» δεν είναι παρά καφές φίλτρου, στον οποίο προστίθεται καβουρδισμένο αλεύρι.  Για την παρασκευή του, το αλεύρι καβουρδίζεται προσεκτικά σε χαμηλή φωτιά, και κατόπιν προστίθεται στον ζεστό καφέ, σταδιακά, μέχρι αυτός να αποκτήσει την επιθυμητή πυκνότητα. Με αυτό τον τρόπο, ο καφές αποκτά πυκνή υφή, που θυμίζει ζεστή σοκολάτα, γίνεται πιο «χορταστικός», ενώ μειώνεται και η πικράδα του. Στη γεύση του, κυριαρχούν τα αρώματα του καβουρδίσματος, ενώ σε πολλές κοινότητες ιθαγενών ο καφές καταλήγει τόσο πηχτός, που εν τέλει τρώγεται με κουταλάκι.

Πόσο δημοφιλής είναι σήμερα ο Καφές των Ναβάχο;

Όπως εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς, συνταγές σαν τον καφέ των Ναβάχο είναι γεννήματα της ανάγκης, της φτώχιας και της στέρησης. Στην προκειμένη περίπτωση, η έλλειψη της (ακριβής) ζάχαρης οδήγησε στην εξεύρεση μιας εναλλακτικής λύσης για το μετρίασμα της πίκρας του (συχνά κακής ποιότητας) καφέ που διένειμε η αμερικάνικη κυβέρνηση, ενώ με την προσθήκη του αλευριού, ο καφές γινόταν ταυτόχρονα κι ένα χορταστικό πρωινό. Το καβούρδισμα του αλευριού μάλλον αντανακλά την γαστρονομία των Ιθαγενών Αμερικάνων, στους οποίους το κάπνισμα (ως μέθοδος διατήρησης των κρεάτων, για παράδειγμα) ήταν πολύ δημοφιλές, ανέκαθεν.

Οι συνταγές αυτές, αν και σήμερα φαίνονται παράξενες, έχουν γίνει πλέον κομμάτι της κουλτούρας των Ιθαγενών Αμερικανών, και αν και αντικατοπτρίζουν μια εποχή δύσκολη, γεμάτη στερήσεις και δυσκολίες, δεν είναι λίγοι όσοι τις βλέπουν με συμπάθεια και νοσταλγία.

Έτσι, ο καφές των Ναβάχο έγινε πρόσφατα αντικείμενο συζήτησης στο διαδίκτυο, στα πλαίσια ενός κινήματος που αναζητά συνταγές από περιόδους κρίσης και στέρησης, όπως η Μεγάλη Ύφεση, η Ποτοαπαγόρευση και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Το ενδιαφέρον για τις συνταγές των αυτόχθονων Αμερικάνων αυξήθηκε και μια από τις συνταγές που κέρδισε δημοφηλία (ίσως λόγω της ευκολίας της, αλλά και του παράξενού της χαρακτήρα) ήταν και ο καφές των Ναβάχο.

Ο καφές των Ναβάχο σίγουρα δεν θα σας κερδίσει με την γεύση του ή την πρωτοτυπία του… κουβαλά όμως μέσα του στοιχεία από τον πολιτισμό των Ιθαγενών Αμερικάνων, που είναι ορατά σε κάθε γουλιά ή… κουταλιά.