Ένα "κίνημα" στο χώρο του καφέ, από Ιθαγενείς Αμερικάνους

Πως ένας Βίσωνας αλλάζει τη ζωή δεκάδων Ιθαγενών Αμερικάνων

Τα όμορφα πράγματα γίνονται σιγά σιγά και σταδιακά και οι αλλαγές έρχονται πάντα με μικρα βήματα – κι αυτό ισχύει και για τον κόσμο του καφέ. Σιγά Σιγά, με αφορμή ένα μικρό καφέ στο Oregon, διαμορφώνεται ένα «κίνημα» στο χώρο του καφέ που δίνει στους Ιθαγενείς αμερικάνους τη θέση που τους αξίζει, και τη θέση που δεν έβρισκαν για χρόνια.

Ένας Βίσωνας που κουβαλά την παράδοση των αυτοχθόνων Αμερικάνων

Το Bison είναι ένα μικρό καφέ στο Portland του Oregon, την πατρογονική γη των Ινδιάνων Clackamas, όμως το μεγαλοπρεπές ζώο δεν είναι η μόνη σύνδεση του καφέ με τους Ιθαγενείς της Αμερικής, καθώς όλοι οι κόκκοι καφέ στο συγκεκριμένο κατάστημα προέρχονται αποκλειστικά από μικρές εταιρίες, που ανήκουν σε Ιθαγενείς. Το Bison άνοιξε για πρώτη φορά το 2014, από την Loretta Guzman, μέλος της φυλής των Shoshone – Bannock και σήμερα ετοιμάζει τα πρώτα του franchise.

Η εταιρεία της κας Guzman όχι μόνο εξερευνεί τις προτιμήσεις και τα γούστα των Ιθαγενών Αμερικάνων – οι περισσότεροι προτιμούν το σκούρο καβούρδισμα, σημειώνει – μα φιλοδοξεί να δράσει και ως ένα δίκτυο που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και θα αναπτύξει οικονομικά τις τοπικές κοινότητες, ανάμεσα στις οποίες οι δείκτες ανεργίας είναι ανησυχητικά υψηλοί. 

Η ιστορία της ίδρυσης της εταιρείας έχει τη δική της σημασία: το 2008, η Guzman νοσηλευόταν σοβαρά άρρωστη, όταν είδε στον ύπνο της έναν βίσωνα να περιπλανάται έξω από το πατρικό τς σπίτι. Ο παππούς της, ερμηνεύοντας το όνειρο σύμφωνα με τις παραδόσεις της φυλής τους, τη διαβεβαίωσε πως η θεραπεία της δεν ήταν μακριά. Όταν θεραπεύτηκε, και της ήρθε η ιδέα να ασχοληθεί με τον καφέ, θυμήθηκε το όνειρο με τον βίσωνα, κάτι που την οδήγησε στο να σχεδιάσει την πρώτη εταιρεία που διαθέτει καφέ αποκλειστικά από roasteries που ανήκουν σε αυτόχθονες αμερικάνους.

Πολλές από αυτές τις εταιρίες δρουν συναιτεριστικά, έχοντας στενούς δεσμούς με αντίστοιχους συναιτερισμούς αυτοχθόνων παραγωγών στην Λατινική Αμερική, κάτι που εξασφαλίζει δίκαιες αμοιβές αλλά και υψηλή ποιότητα καφέ. Σήμερα, τέτοια roasteries ανοίγουν συνεχώς, έχοντας καλές σχέσεις μεταξύ τους, ανταλλάζοντας τεχνογνωσία και διαμορφώνοντας κάτι που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως και «κίνημα»: ένα κίνημα αυτοχθόνων.

Καφές & Ιθαγενείς: μια πολύ παλά ιστορία

Αν και ο καφές δεν εισχήχθει στον «Νέο Κόσμο» παρά μόνο τα νεότερα χρόνια, η όλη τελετουργία και η συνήθεια ενός διεγερτικού ροφήματος είναι πραγματικά πολύ παλιά υπόθεση για τους ιθαγενείς της Βόρειας Αμερικής. Στην περιοχή που σήμερα θεωρούμε Νότο των Ηνωμένων Πολιτείων, οι Ινδιάνοι καλλιεργούσαν και εμπορευόντουσαν σε ευρεία κλίμα το Yaupon Holly, ένα βότανο που εκχύλιζαν όπως το τσάι, το οποίο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε καφεϊνη, διεγερτική δράση και που εξάλλου μοιραζόταν ανάμεσα σε συγγενείς, φίλους και γενικότερα στην κοινότητα με τρόπο που θυμίζει την σημερινή κουλτούρα του  καφέ. Σήμερα, το Yaupon κοντεύει να εξαφανιστεί, όμως ο καφές έχει πάρει τη θέση του, γαστρονομικά και πολιτιστικά. Ήδη από τα πρώτα χρόνια της εισαγωγής του στην αμερικανική ήπειρο, ο καφές ήταν από τα λίγα προϊόντα που οι συνήθως καχύποπτοι Ιθαγενείς υιοθέτησαν αμέσως, χωρίς να τα τα χαρακτηρίσουν «πράγματα του λευκού», του κατακτητή.

Παρόλο που ο καφές δεν ευδοκιμεί στην Βόρεια Αμερική, υπάρχουν αρκετά roasteries και μικρές εταιρείες καφέ που ανήκουν σε αυτόχθονες Αμερικάνους, σε μέρη με ισχυρή παρουσία σχετικών κοινοτήτων όπως η Νεβάδα και η Αριζόνα, ή σε πόλεις – πολιτιστικά χωνευτήρια, όπως η Νέα Υόρκη. Τα περισσότερα καβουρδιστήρια που ανήκουν σε ιθαγενείες αμερικάνους χρησιμοποιούν κόκκους καφέ από την Κεντρική και την Νότια Αμερική, κάτι που δε πρέπει να θεωρείτε τυχαίο, καθώς αφενός υποδεικνύει το γευστικό αισθητήριο των αυτόχθονων κοινοτήτων και αφετέρου δείχνει μια μορφή αλληλεγγύης μεταξύ των αυτόχθονων κοινοτήτων στην Αμερικάνικη Ήπειρο, από τον μεταποιητικό και μεταπρατικό βορρά ως τον αγροτικό και παραγωγικό νότο.

H Loretta Gruzman επενδύει πολύ στους παραγωγούς της, απαιτώντας όλο και καλύτερα χαρμάνια, διαφορετικούς βαθμούς καβουρδίσματος κι εν τέλει, καλύτερο καφέ. «Θέλω να τους πιέζω για να γίνονται καλύτεροι. Είναι οι άνθρωποι, στο τέλος τέλος. Από όποια φυλή κι αν είναι, για μένα είναι οι άνθρωποί μου», εξομολογείται αφοπλιστικά.

με στοιχεία από τον ιστότοπο atlas obscura