Kopi Tubruk: ο «ελληνικός» της Ασίας
Η Μεσόγειος συναντά τον Ειρηνικό Ωκεανό σε ένα φλιτζάνι.
Οι πιο πολλοί νομίζουμε πως ο Ελληνικός καφές είναι μια συνταγή κι ένας τρόπος παρασκευής του καφέ που χαρακτηρίζουν αποκλειστικά τη χώρα μας. Οι λίγο πιο «ψαγμένοι» λάτρεις του καφέ έχουν ακούσει ή διαβάσει για το αραβικό παρελθόν του καφέ και αναγνωρίζουν πως ο αγαπημένος μας ελληνικός είναι οθωμανικής προέλευσης και απαντάται σε πολλά από τα κράτη που βρίσκονταν κάποτε υπό οθωμανικό ζυγό, αλλά και σε πολλές αραβικές χώρες, με μικρές φυσικά παραλλαγές.
Αραβικός καφές: η πρώτη συνταγή καφέ του κόσμου
Στην πραγματικότητα, ο αραβικός καφές είναι ίσως η πρώτη (αν εξαιρέσουμε τις παραδόσεις της Αιθιοπίας) παρασκευή του καφέ σε ρόφημα, που γνώρισε ευρύτατη διάδοση σε όλο τον κόσμο, στα πρώτα χρόνια της διάδοσης του καφέ. Όταν κοιτούμε γκραβούρες ή πίνακες από ευρωπαϊκά καφενεία του 16ου ή 17ου αιώνα, πρέπει να είμαστε σχεδόν σίγουροι πως αυτό που πίνουν οι θαμώνες θα μοιάζει σίγουρα με ελληνικό καφέ. Ωστόσο, στις μέρες μας, αυτός ο τρόπος επιβιώνει μόνο στις αραβικές χώρες, στη λεκάνη της Mεσογείου, στα Βαλκάνια και σε μερικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Μόνο; Όχι… επιβιώνει και στην άλλη άκρη του πλανήτη!
Ας γνωρίσουμε τον Kopi Tubruk της Ινδονησίας!
Kopi Tubruk: ο «ελληνικός» της Ασίας
Η Ινδονησία είναι μια παγκόσμια δύναμη στο χώρο του καφέ, αφού είναι η τέταρτη μεγαλύτερη καφεοπαραγωγός χώρα του κόσμου. Ο καφές έφτασε στα Ινδονησιακά εδάφη τον 17ο αιώνα από τους Ολλανδούς Αποικιοκράτες ενώ το νησί της Ιάβας ήταν το πρώτο έδαφος, εκτός Αραβίας και Αφρικής, που φυτεύτηκε ποτέ καφεόδεντρο. Η παραγωγή, τόσο Arabica όσο και Robusta, συνεχίζεται αμείωτη μέχρι τις ημέρες μας, και ο Ινδονησιακός καφές φημίζεται για τα γαιώδη αρώματα, τις ξυλώδεις νότες, τα αρώματα μπαχαρικών αλλά και το δυνατό σώμα.
Η ντόπια κουλτούρα του καφέ γενικά ακολουθεί τις αντίστοιχες της Νοτιοανατολικής Ασίας, όπου ο αγαπημένος καφές είναι ο δυνατός καφές φίλτρου, με μπόλικη ζάχαρη και άφθονο γάλα. Όμως, στην Ινδονησία επιβιώνει και μια παλαιότερη μέθοδος, ο Kopi Tubruk.
O Kopi Tubruk ή αλλιώς Kopi Selem (μαύρος καφές, στα Ινδονησιακά) είναι μια παμπάλαια μέθοδος παρασκευής του καφέ, κατά την οποία ο αλεσμένος καφές μαζί με ζάχαρη, βράζεται και σερβίρεται χωρίς να φιλτραριστεί. Ο Kopi Tubruk συναντάται κυρίως στο Bali και στην Ιάβα και σύμφωνα με αρκετούς, αποτελεί κληρονομιά που άφησαν πίσω τους Άραβες έμποροι, όμως δεν είναι απίθανο να αποτελεί απλά ένα απομεινάρι της (πολύ) παλιάς εποχής του καφέ.
Που μοιάζει και που διαφέρει ο Kopi Tubruk από τον ελληνικό καφέ;
Ανάμεσα στον ελληνικό και στον Kopi Tubruk, παρατηρούνται ομοιότητες αλλά και διαφορές. Αρχικά, η βασική ομοιότητα έχει να κάνει στο βράσιμο του αλεσμένου καφέ, που είναι μια παράμετρος που συναντάμε μόνο σε αυτές τις δύο παρασκευές και πουθενά αλλού στον κόσμο. Ακόμα, το γεγονός ότι ο καφές δεν φιλτράρεται, ούτε καν σουρώνεται, οπότε υπάρχει το σχετικό κατακάθι, εντείνει ακόμη περισσότερο τις ομοιότητες των δύο καφέδων. Τέλος, μια λεπτομέρεια που όμως είναι ιδιαίτερα σημαντική: και στις δύο περιπτώσεις, η ζάχαρη προστίθεται, πάντα, πριν το βράσιμο – όπως κάνανε δηλαδή και οι παππούδες μας.
Η βασική διαφορά των δύο καφέδων έγκειται στο βαθμό άλεσης. Ενώ ο ελληνικός καφές είναι υποχρεωτικά αλεσμένος πολύ ψιλά, στον Kopi Tubruk βρίσκουμε διάφορες βαθμούς άλεσης, από ψιλό μέχρι και χοντροαλεσμένο. Ακόμα, δεν υπάρχει συγκεκριμένος εξοπλισμός όπως το μπρίκι του ελληνικού, καθώς ο Kopi Tubruk ετοιμάζεται με κάθε διαθέσιμο μέσο. Ακόμα, λόγω της χοντρής άλεσης, πολλές φορές πίνεται χλιαρός και όχι ζεστός, για να κατακάτσει καλύτερα το κατακάθι. Τέλος, ενώ το καϊμάκι στον ελληνικό είναι επιθυμητό και αγαπητό, στον Kopi Tubruk δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερη σημασία.
Tι γεύση έχει ο Kopi Tubruk;
Οι ντόπιοι Ινδονήσιοι χρησιμοποιούν καφέ από τα χώματα των νησιών τους, ο οποίος έχει ιδιαίτερα ξεχωριστή γεύση. Επιλέγοντας ένα χαρμάνι με κόκκους καφέ από την Ινδονησία, και αλέθοντας το λίγο πιο ψιλά από ό,τι θα το αλέθαμε για την παρασκευή espresso, μπορούμε να έχουμε μια γεύση που θα πλησιάζει αρκετά τον Kopi Tubruk.
Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να φανταστούμε τα αρώματα του ελληνικού να παντρεύονται με τους γαιώδεις, ξυλώδεις και πικάντικους καφέδες της Ιάβας και της Σουμάτρας, και είμαστε πολύ κοντά στο άρωμα και τη γεύση του Kopi Tubruk.
Το ταξίδι με το Coffee Express δε σταματά ποτέ. Επόμενη στάση Ινδονησία, με μια συνταγή που χάνεται στα βάθη των εμπορικών δρόμων και του χρόνου.
