Σύντομη ιστορία του καφέ

Το δεύτερο σε κύκλο εργασιών ακατέργαστο προϊόν, μετά το πετρέλαιο, και το δεύτερο, μετά το νερό, δημοφιλέστερο ρόφημα σε ολόκληρο τον κόσμο, ο καφές, έχει πίσω του μια ιστορία που αγγίζει τα 700 συνεχόμενα χρόνια. Η διάδοσή του υπήρξε συναπαστική, αφού ξεκίνησε από την Αφρική, για να ταξιδέψει στην Αραβική Χερσόνησο, την Ευρώπη και την Λατινική Αμερική, ενώ συνδέθηκε με πολέμους, αποικιοκράτες, πειρατές, ευγενείς και θρησκευτικούς ηγέτες.

Η ιστορία του καφέ ξεκινά στην Αφρική και πιο συγκεκριμένα, στην Αιθιοπία. Οι τοπικοί βοσκοί παρατήρησαν πως όταν τα ζώα τους έτρωγαν τους καρπούς του αυτοφυούς θάμνου Καφέα η Αραβική (Cafea Arabica), γινόντουσαν υπερκινητικά και δραστήρια. Αν και αυτή η ιστορία, χαμένη στα βάθη του χρόνου, δεν αποκλείεται να  αποτελεί έναν ακόμα θρύλο, το σίγουρο είναι πως οι ντόπιοι πληθυσμοί δε δημιουργούσαν ροφήματα από το καφεόδεντρο, αλλά μασούσαν απλώς τους σπόρους του  ή τους άλεθαν δημιουργώντας μικρές «ενεργειακές» μπάλες.

Πολλά χρόνια θα περάσουν για να φτάσουμε στον 15^ο αιώνα, όπου και καταγράφεται για πρώτη φορά ο καφές σαν ρόφημα, σε ισλαμικές μονές της σημερινής Υεμένης. Ο καφές γνώρισε γρήγορη διάδοση στην αραβική χερσόνησο , όπου και τυποποιήθηκε η παρασκευή του, με τρόπο που δε διαφέρει ιδιαίτερα από τον σημερινό, δηλαδή με καβούρδισμα των κόκκων και βράσιμό τους – με τη διαφορά ότι πριν την κατανάλωση, οι πρώτοι λάτρεις του καφέ προσέθεταν στο ρόφημά τους καλαμποκάλευρο, κανέλα και μπαχαρικά, ενώ το γευστικό αποτέλεσμα θα χαρακτηριζόταν πιθανότατα πικρό από τους σημερινούς ουρανίσκους.

Ο καφές τυποποιήθηκε, πρωτοαγαπήθηκε και διαδόθηκε από τον Αραβικό κόσμο. Καθώς η μουσουλμανική θρησκεία απαγορεύει το αλκοόλ, ο καφές κατέλαβε τη θέση του ως μέσο διασκέδασης και τα καφεποτεία έγιναν τα κατεξοχήν σημεία κοινωνικής συνάθροισης. Παρόλο που αρκετοί μουσουλμάνοι χρησιμοποιούσαν τον καφέ και για θρησκευτικούς λόγους, καθώς τους βοηθούσε στο να μένουν ξύπνιοι κατά τις βραδυνές προσευχές, κατά καιρούς έγιναν προσπάθειες για την απαγόρευσή του, ως διεγερτικής ουσίας, τόσο από φανατικούς ιμάμηδες, όσο και από την χριστιανική εκκλησία της Αιθιοπίας, χωρίς επιτυχία.

Αν και οι Άραβες απαγόρευαν αυστηρά την εξαγωγή φυτών ή σπόρων καφέ, το εμπόριο του καφέ ήταν ελεύθερο. Το πρώτο ευρωπαϊκό λιμάνι στο οποίο καταναλώθηκε καφές ήταν η Βενετία, λόγω των στενών δεσμών που διατηρούσε με τον αραβικό κόσμο. Αν και υπήρχε σχετική εισήγηση στον τότε Πάπα να αφορίσει τον καφέ ως «ισλαμική συνήθεια», ο ίδιος, ενθουσιασμένος με την γεύση του, τον βάφτισε χριστιανικό ρόφημα, εκτοξεύοντας τη δημοφιλία του. Σιγά σιγά, ο καφές διαδόθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη, αρχικά στην Αγγλία και στην Γαλλία και κατόπιν βορειότερα, γινόμενος η νέα αγαπημένη συνήθεια των Ευρωπαίων.

Η αποικιοκρατία έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην εξάπλωση του καφέ σε ολόκληρο τον πλανήτη. Η αρχή έγινε από τους Ολλανδούς, που καταφέρνοντας να αποκτήσουν τους πολύτιμους σπόρους του καφέ, ξεκίνησαν την καλλιέργεια του καφεόδεντρου στις ολλανδικές αποικίες της Ινδονησίας. Αντίστοιχα, οι Γάλλοι αποικιοκράτες έστειλαν καφεόδεντρα στην Μαρτινίκα, κάτι που αποτέλεσε το έναυσμα για την διάδοση του καφέ σε ολόκληρη την Νότια Αμερική, που σήμερα κρατά τα σκήπτρα στην παγκόσμια παραγωγή καφέ.