Καφές & Ημερομηνία Λήξης: τι ισχύει στην πραγματικότητα;

Ό,τι θα θέλατε να μάθετε για την φρεσκάδα και την λήξη του καφέ! 

Ένα ζήτημα που προβληματίζει αρκετούς λάτρεις του καφέ, είναι αναμφισβήτητα η ημερομηνία λήξης του καφέ – και κατά πόσον η φρεσκάδα επηρεάζει το φλιτζάνι μας. Επιχειρούμε να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους, για να απολαμβάνουμε πάντα καλό καφέ – τον καφέ που μας αξίζει – χωρίς να έχουμε αμφιβολία για την ποιότητα, τη φρεσκάδα, το άρωμα και τη γεύση του.

Τι σημαίνει η ημερομηνία λήξης που βλέπουμε πάνω στη συσκευασία του καφέ;

Ο καφές είναι τρόφιμο, αλλά και φυσικό προϊόν, και όπως είναι λογικό, οι παραγωγοί είναι υποχρεωμένοι να αναγράφουν πάνω στη συσκευασία, ευδιάκριτη την ημερομηνία λήξης. Αρκετές εταιρίες αναφέρουν ημερομηνία στη μορφή DD/MM/YY, ενώ άλλες αρκούνται απλά στην αναφορά του μήνα της λήξης, στη μορφή ΜΜ/ΥΥ.

Η ημερομηνία λήξης του καφέ αρχίζει να μετρά από τη στιγμή της συσκευασίας του, η οποία συνήθως είναι μερικές μέρες μετά από την ημερομηνία του καβουρδίσματος. Πολλές εταιρείες καφέ ορίζουν την ημερομηνία λήξης στο ένα έτος από την ημερομηνία συσκευασίας, ενώ άλλες στα δύο έτη. Σε κάθε περίπτωση, ο καφές στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων συσκευάζεται κάτω από ειδικές συνθήκες, σε προστατευτικές συσκευασίες, που διατηρούν αναλλοίωτα τα αρώματα αλλά και τη γεύση για πολύ καιρό.

Φυσικά, μεγάλο ρόλο σε αυτό παίζουν και οι συνθήκες αποθήκευσης του καφέ, και για αυτό το λόγο έχει σημασία να προμηθευόμαστε τον καφέ μας από εμπόρους που εμπιστευόμαστε και που γνωρίζουμε ότι αποθηκεύουν τον καφέ τους τηρώντας όλους τους κανόνες. Μέρη με υψηλά ποσοστά υγρασίας, με υψηλή θερμοκρασία ή με έντονη ηλιοφάνεια (όπως λόγου χάρη μια βιτρίνα καταστήματος) είναι δεδομένο πως δρουν επιβαρυντικά ως προς την διατήρηση της φρεσκάδας του καφέ.

Πότε αρχίζει πραγματικά η αντίστροφη μέτρηση για τον καφέ;

Όπως πολλοί φαντάζονται, η αντίστροφη μέτρηση για τον καφέ αρχίζει με το που ανοίξουμε τη συσκευασία. Η επαφή του καφέ με τον ατμοσφαιρικό αέρα και το οξυγόνο αρχίζει να επηρεάζει την φρεσκάδα, η οποία ουσιαστικά ήταν αναλλοίωτη, τις περισσότερες φορές, μέχρι εκείνη τη στιγμή. Καλό είναι να έχουμε στο μυαλό μας πως η ημερομηνία λήξης που αναγράφεται στη συσκευασία του καφέ, αφορά τον σφραγισμένο καφέ – από τη στιγμή που θα ανοίξουμε τη συσκευασία μας, η ημερομηνία αυτή έρχεται σαφώς κοντύτερα σε μας.

Φυσικά, κομβικό ρόλο εδώ παίζει η σωστή αποθήκευση του καφέ, που μπορεί σημαντικά να παρατείνει την φρεσκάδα του. Μπορούμε να επιλέξουμε ειδικά δοχεία αποθήκευσης καφέ (πολλά από τα οποία λειτουργούν σε κενό αέρος), αλλά και να τηρούμε σχολαστικά τους κανόνες σωστής αποθήκευσης (αεροστεγές κλείσιμο, αποθήκευση μακριά από υγρασία, μυρωδιές και υψηλή θερμοκρασία) και φυσικά να αποφύγουμε την αποθήκευση στο ψυγείο, η οποία μόνο ζημιά μπορεί να κάνει στον καφέ. Είναι επίσης δεδομένο πως ο καφές σε κόκκους είναι πιο ανθεκτικός από τον αλεσμένο καφέ, για αυτό καλό είναι να αλέθουμε κάθε φορά μόνο όσο καφέ θέλουνε να χρησιμοποιήσουμε, ενώ στην περίπτωση που χρησιμοποιούμε αλεσμένο καφέ, καλό είναι να μη στοκάρουμε μεγάλες ποσότητες και κυρίως να μην ανοίγουμε ταυτόχρονα πολλές συσκευασίες.

Με σωστές συνθήκες αποθήκευσης, ο καφές σε κόκκους μπορεί να παραμείνει σχεδόν αναλλοίωτος για περίπου έξι μήνες, ο αλεσμένος καφές για περίπου ένα τρίμηνο ενώ ο στιγμιαίος καφές σημαντικά περισσότερο (αρκετοί αναφέρουν 2-3 χρόνια).

Μπαγιατεύει τελικά ο καφές;

Ο καφές είναι φυσικό προϊόν, και είναι λογικό ο χρόνος να έχει επίδραση στις ιδιότητές του, ιδιαίτερα στη γεύση και το άρωμα. Οι σκληροπυρηνικοί οπαδοί του espresso υποστηρίζουν επίσης ότι η φρεσκάδα του καφέ είναι εύκολα αντιληπτή στο φλιτζάνι, ενώ σίγουρα η φρεσκάδα είναι ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν τη δημιουργία της κρέμας στον espresso.

Ο καφές που έρχεται από αεροστεγή συσκευασία και έχει αποθηκευτεί σωστά, πρακτικά δεν παρουσιάζει την παραμικρή αλλοίωση, ακόμα και κοντά στην ημερομηνία λήξης του, ενώ δε συμβαίνει το ίδιο και με τον καφέ που έχει μείνει σε ανοικτή συσκευασία για πάρα πολύ καιρό. Στη δεύτερη περίπτωση, είναι πολύ πιθανό τα αρώματα και οι γεύσεις να είναι εξασθενημένα, ο καφές  αδύναμος και η γεύση του επίπεδη. Συνεχίζει να είναι ασφαλής προς κατανάλωση, δεν είναι όμως σίγουρα το ίδιο απολαυστικός.

Ωστόσο, αν ο καφές μας έχει περίεργη μυρωδιά που θυμίζει μούχλα ή κλεισούρα, έχει αλλοιώσεις στην επιφάνειά του ή υγρασία, αυτό σημαίνει πως έχει αρχίσει όντως να χαλάει και καλό θα είναι να τον πετάξουμε, χωρίς δισταγμό. Συνήθως, αυτό μπορεί να συμβεί από κακές συνθήκες αποθήκευσης ή από ελλαττωματική συσκευασία που έκαναν τον καφέ να χαλάσει.

Τι μπορούμε να κάνουμε με καφέ που έχει «μπαγιατέψει»;

Σε περίπτωση που έχουμε στην κατοχή μας καφέ που έχει «παλιοκαιρίσει» αλλά δεν έχει αλλοιωθεί, δε χρειάζεται να τον πετάξουμε! Σίγουρα, μπορεί να είναι πιο αδύναμος γευστικά, αλλά παραμένει ασφαλής για κατανάλωση και μπορούμε να βρούμε τρόπους για να τον αξιοποιήσουμε χωρίς να τον πετάξουμε.

Αρχικά, υπάρχουν εκχυλίσεις που τείνουν να δίνουν ικανοποιητικά αποτελέσματα, ακόμα και με καφέδες που δεν βρίσκονται στο pick της φρεσκάδας τους, όπως είναι λόγου χάρη η ψυχρή εκχύλιση. Ο Cold Brew, λόγου του παρατεταμένου χρόνου εκχύλισης και της χαμηλής θερμοκρασίας του νερού, τείνει να δίνει νόστιμο αποτέλεσμα ακόμα και με λίγο «μπαγιάτικο» καφέ.

Ακόμα, οι κόκκοι από το σακούλι που έχει μείνει ανοιχτό για καιρό μπορούν να αξιοποιηθούν σε συνταγές ζαχαροπλαστικής που απαιτούν καφέ. Καθώς η λεπτομερής αρωματική παλέτα και τα λεπτεπίλεπτα αρώματα δεν είναι το ζητούμενο όταν ετοιμάζουμε ένα τιραμισού, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον παλιό μας καφέ σε αυτές τις παρασκευές.

Προσοχή: το ότι εξασθενεί το άρωμα ή η γεύση του καφέ, δεν σημαίνει πως χάνεται η καφεΐνη του. Αν χρησιμοποιήσουμε διπλή ή τριπλή δόση «μπαγιάτικου» καφέ για περισσότερο άρωμα, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να μας πιάσει το στομάχι μας ή να αργήσουμε να κοιμηθούμε το βράδυ.

Με μερικές απλές συμβουλές που έχουν να κάνουν με την αγορά και την αποθήκευση του καφέ, μπορούμε να είμαστε σίγουροι πως ο espresso μας θα είναι πάντοτε απολαυστικός και νόστιμος, χωρίς κανένα άγχος.