Οι περιπέτειες του καφέ : Πέντε φορές που το αγαπημένο μας ρόφημα απαγορεύτηκε!
Αν και ο καφές είναι σήμερα το δεύτερο δημοφιλέστερο ρόφημα στον κόσμο, μετά τον νερό, η πολυτάραχη πορεία του έχει γνωρίσει ακόμα και απαγορεύσεις.
Είναι μια παγκοσμίως αγαπημένη γεύση, ένα εξαιρετικά δημοφιλές ρόφημα και μια συνήθεια που συναντάται σε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς και διαφορετικές κοινωνίες, ανεξάρτητα από χώρες, θρησκείες και κοινωνικά συστήματα. Αν και ο καφές θα μπορούσαμε να πούμε ότι σήμερα είναι ένα από θέματα που θα μπορούσαν να συζητήσουν δύο οποιοδήποτε άνθρωποι από κάθε γωνιά του κόσμου, δεν ήταν πάντα έτσι. Στην πολυτάραχη διαδρομή του από την Αιθιοπία και την Αραβική Χερσόνησο μέχρι τα πολυτελή ευρωπαϊκά καφενεία, τις ευρωπαϊκές αποικίες και τον Νέο Κόσμο, ο καφές πέρασε κυριολεκτικά από σαράντα κύματα. Ανάμεσα σε στις περιπέτειες από τις οποίες πέρασε ο καφές, συγκαταλέγονται φυσικά και οι κατά καιρούς απαγορεύσεις του.
Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, θα πρέπει να μιλήσουμε για «απόπειρες απαγόρευσης» του καφέ και όχι για πραγματικές απαγορεύσεις, μιας και ιστορικά ποτέ δε στάθηκε δυνατό να απαγορευτεί ο καφές για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι πέντε απόπειρες απαγόρευσης του καφέ συνέβησαν σε διαφορετικές χώρες, διαφορετικές ιστορικές περιόδους και με διαφορετικά κίνητρα, αλλά είχαν πάντα την ίδια κατάληξη : τίποτε δε στάθηκε δυνατό να σταματήσει τον κόσμο από το να απολαμβάνει το αγαπημένο του ρόφημα. Σήμερα, οι απαγορεύσεις παραμένουν μόνο σαν ένα ιστορικό παράδοξο, που χαρίζει στον κόσμο του καφέ ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Οι πέντε πιο γνωστές απόπειρες απαγόρευσης του καφέ
|
Μέκκα (1511) Η παλαιότερη απαγόρευση του καφέ συνέβη στη Μέκκα της Αραβίας το 1511 και βασιζόταν σε θρησκευτικούς λόγους. Καθώς η κατανάλωση ψυχοτρόπων ουσιών είναι απαγορευμένη από το ιερό βιβλίο των Μουσουλμάνων, το Κοράνι, οι τονωτικές ιδιότητες του καφέ αλλά και η χρήση του από μουσουλμάνους Σούφι κατά τη διάρκεια των βραδινών προσευχών τους, οδήγησε στην απαγόρευσή του. Ωστόσο, πίσω από τις θρησκευτικές προφάσεις υπήρχαν βαθύτεροι πολιτικοί λόγοι, καθώς ο καφές συνηθιζόταν σε μέρη που οι άνθρωποι συζητήσουν ελεύθερα, ασκώντας κριτική στον κυβερνήτη της πόλης, Χαϊρ Μπέη. |
 |
 |
Ιταλία (16ος αιώνας) Αντίστοιχα, φωνές που απαιτούσαν την απαγόρευση του καφέ υπήρξαν και στον Χριστιανικό κόσμο. Όταν ο καφές πρωτοέφτασε στα Ιταλικά λιμάνια, αρκετοί κληρικοί, βασιζόμενοι στις τονωτικές του ιδιότητες αλλά και στην μουσουλμανική του καταγωγή, εισηγήθηκαν την απαγόρευσή του ως «σατανικού ποτού». Όταν ο Πάπας Κλημέντιος ο 8ος δοκίμασε τον καφέ για πρώτη φορά, ενθουσιάστηκε τόσο πολύ από την γεύση του που αποφάσισε να μη τον χαρίσει στον Εξαποδώ : βάφτισε με κάθε επισημότητα το νέο ρόφημα ως χριστιανικό, κάτι που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξάπλωση του καφέ στην Ευρώπη. |
|
Κωνσταντινούπολη (1623) Ακόμα μια απαγόρευση του καφέ στον μουσουλμανικό κόσμο : μόλις ο Μουράτ ο τέταρτος έγινε σουλτάνος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, απαγόρευσε στον καφέ, θεσπίζοντας μάλιστα αυστηρές ποινές, όπως το μαστίγωμα, ή για όσους ήταν αδιόρθωτοι καφεπότες, ακόμα και τον αποκεφαλισμό. Παρόλο που λέγεται ότι ο ίδιος ο σουλτάνος μεταμφιεσμένος περπατούσε στα στενά της Πόλης ελέγχοντας την εφαρμογή του νόμου, η απαγόρευση δεν ήταν γραφτό να κρατήσει. Οι λόγοι που οδήγησαν τον Μουράτ στην απαγόρευση του καφέ ήταν περισσότερο κοινωνικοί, με θρησκευτική επίφαση. |
 |
 |
Σουηδία (1746) Αντίστοιχοι κοινωνικοί λόγοι (ο περιορισμός των καφενείων, ουσιαστικά, που λειτουργούσαν σαν θύλακας δημιουργίας αντιπολίτευσης) οδήγησαν τον βασιλιά Γουσταύο τον τρίτο στο να απαγορεύσει όχι μόνο τον καφέ, αλλά και ό,τι σχετιζόταν με την κατανάλωσή του, όπως τα φλυτζάνια και τα μπρίκια. Ο βασιλιάς πήγε ένα βήμα παραπάνω: θέλοντας να αποδείξει πόσο επικίνδυνος είναι ο καφές, έκανε πειράματα με τους καταδικασμένους σε θάνατο, υποχρεώνοντας τους να καταναλώνουν πολλές κούπες καφέ και ορίζοντας γιατρούς για να παρακολουθούν τις αντιδράσεις τους. Το αποτέλεσμα ήταν μάλλον ευχάριστο για τους θανατοποινίτες κι εξαιρετικά βαρετό για τους γιατρούς. |
|
Πρωσία (1777) Στα τέλη του 18ου αιώνα, ο Φρειδερίκος της Πρωσίας προχώρησε στην απαγόρευση του καφέ, έχοντας ίσως την πιο πρωτότυπη δικαιολογία από όλους. Σύμφωνα με το σκεπτικό του Φρειδερίκου, η διάδοση του καφέ έβαζε σε δεύτερη μοίρα την κατανάλωση της μπύρας και έτσι υπονόμευε την Γερμανική ταυτότητα! Το μανιφέστο της απαγόρευσης κατέληγε με την φράση «Η Μεγαλειότητά του μεγάλωσε με μπύρα, όχι με καφέ». Παρ’ όλους τους φόβους του Αυτοκράτορα, οι Γερμανοί συνέχισαν να καταναλώνουν και μπύρα, αλλά και καφέ. |
 |
