Πως επηρεάζει τον καφέ η κλιματική αλλαγή;
Η διαφαινόμενη κλιματική κρίση προμυνύει ένα ιδιαίτερα ζοφερό μέλλον για το αγαπημένο μας ρόφημα.
Η κλιματική αλλαγή (που ανά περιόδους φαίνεται να παίρνει τη μορφή κλιματικής κρίσης) είναι οπωσδήποτε μια από τις πιο πολυσυζητημένες έννοιες σήμερα. Η ανθρωπογενής μεταβολή του κλίματος, μέσω (κυρίως) της αύξησης της θερμοκρασίας, εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για την ανθρωπότητα, που σύμφωνα με τις προειδοποιήσεις των ειδικών θα γίνουν σύντομα αντιληπτοί.
Φυσικά, δεν υπάρχει σχεδόν κανένας τομέας της ανθρώπινης δραστηριότητας δεν μένει ανεπηρέαστος από τις αλλαγές που συντελούνται στο παγκόσμιο κλίμα – και ο καφές, όντας ένα φυσικό προϊόν, βρίσκεται κυριολεκτικά στην «πρώτη γραμμή» των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, με διάφορους τρόπους, ενώ η διανομή του σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο κάνει το πλέγμα αυτό ακόμα πυκνότερο.
Πέντε τρόποι με τους οποίους επηρεάζει τον καφέ η κλιματική αλλαγή
Η «Ζώνη του Καφέ» αποτελεί περιοχή υψηλού κινδύνου: O καφές καλλιεργείται σε μια εκτεταμένη «ζώνη» ανάμεσα στους τροπικούς του Καρκίνου και του Αιγόκερου, που ονομάζεται «Ζώνη του Καφέ». Αν και αρκετά εκτεταμένη, αφού εκτείνεται σε τρεις ηπείρους και δεκάδες χώρες, τα οικοσυστήματα της ζώνης του καφέ τείνουν, λόγω μορφολογίας, να είναι ιδιαίτερα εύθραυστα. Η κλιματική αλλαγή απειλεί να αλλάξει πολλές από τις συνθήκες που είναι απαραίτητες για την καλλιέργεια του καφέ, αυξάνοντας τις θερμοκρασίας, δημιουργώντας νέα, απρόβλεπτα μοτίβα στις βροχοπτώσεις, δημιουργώντας παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας αλλά και φυσικές καταστροφές, όπως πυρκαγιές ή τυφώνες. Το γεγονός ότι πολλές από τις χώρες αυτές ανήκουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο κάνει την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής ακόμα δυσκολότερη.
Η καλλιέργεια του καφέ απαιτεί σταθερότητα: Ακόμα και αν οι επιπτώσεις τις κλιματικές αλλαγής δεν αποδειχθούν τόσο έντονες όσο στις μελέτες των επιστημόνων, η καλλιέργεια του καφέ συνεχίζει να βρίσκεται σε επισφαλή θέση. Ο καφές είναι μία από τις πιο ευαίσθητες κι εύθραυστες καλλιέργειες, καθώς χρειάζεται συγκεκριμένο υψόμετρο, συγκεκριμένες θερμοκρασίες και συγκεκριμένο αριθμό βροχοπτώσεων. Μια διαταραχή στην περιοδικότητα των βροχών ή ένα απότομο σκαμπανέβασμα των θερμοκρασιών αρκεί για να τραυματίσει τις καλλιέργειες του Arabica, καθώς οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως το 60% των φυτειών arabica θα πληγούν τα επόμενα χρόνια με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Η κλιματική αλλαγή ευνοεί τα παράσιτα και τις αρρώστιες: Ο μεγαλύτερος εχθρός του καλλιεργητή του καφέ είναι τα κάθε λογής παράσιτα, μύκητες, ασθένειες και έντομα που απειλούν τα πολύτιμα φυτά. Στο παρελθόν, ο μύκητας της «σκουριάς» του καφέ στάθηκε ικανός να αφανίσει την παραγωγή καφέ σε ολόκληρες χώρες όπως η Σρι Λάνκα, ενώ οι ζημιές που προκάλεσε τα τελευταία πέντε χρόνια μετριούνται σε δισεκατομμύρια δολάρια. Τόσο οι μύκητες όσο και τα έντομα ευνοούνται από την κλιματική αλλαγή, αφού όχι μόνο πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και γίνονται πιο ανθεκτικά, αλλά ταυτόχρονα οι καλλιέργειες γίνονται πιο ευαίσθητες.
Οι ανισότητες διευρύνονται: Δεν είναι λίγες οι φορές που η τιμή την οποία πληρώνει ένας καταναλωτής να είναι υπερπολαπλάσσια από την τιμή με την οποία αμείβεται ο αγρότης και αυτό φυσικά συμβαίνει και στον καφέ. H κλιματική κρίση αναμένεται να επηρεάσει ανοδικά τις τιμές των προϊόντων για μια σειρά από λόγους, επηρεάζοντας τους καταναλωτές και ρίχνοντας ταυτόχρονα τις αμοιβές των παραγωγών ακόμα χαμηλότερα. Σε ευαίσθητες οικονομίες όπως είναι αυτές πολλών χωρών που ανήκουν στη ζώνη του καφέ, αυτό μπορεί να είναι ολέθριο για μεγάλο αριθμό ατόμων, ιδιαίτερα ευάλωτων ομάδων, για τα οποία ο καφές είναι η μόνη οικονομική διέξοδος.
Προσαρμογή & Αντικατάσταση: Οι επιστήμονες ήδη αναζητούν τρόπους που θα κάνουν τα φυτά ανθεκτικότερα στα συμπτώματα της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο κάποιοι πιο απαισιόδοξοι αναφέρουν πως δεν θα είναι λίγοι οι αγρότες που θα αναγκαστούν να στραφούν σε εναλλακτικές καλλιέργειες σε έναν ορίζοντα σαράντα ή πενήντα ετών από σήμερα. Παράλληλα, η ίδια η βιομηχανία του καφέ συμβάλει στη δημιουργία της κλιματικής κρίσης (εκπομπές αερίων από τη μεταφορά και τη διανομή, χρήση πλαστικών κλπ) και αναμένεται να γίνει πιο φιλική προς το περιβάλλον, όχι μόνο συμβάλλοντας στις απαιτήσεις του καταναλωτικού κοινού, μα παλεύοντας και για την ίδια της την επιβίωση.
Φυσικά, οι αλλαγές τέτοιου μεγέθους δε συντελούνται από τη μια στιγμή στην άλλη – όμως, είναι καλό να γνωρίζουμε τις απειλές που αντιμετωπίζει το αγαπημένο μας ρόφημα και – κυρίως- το πως μπορούμε να συμβάλουμε, με τον τρόπο μας, στη λύση του.
