Με ποιους τρόπους επηρεάζει τον καφέ η κλιματική αλλαγή;
Όλο και περισσότερες φωνές κρούουν των κώδωνα του κινδύνου για την κλιματική αλλαγή και την υπερθέρμανση του πλανήτη. Μπορούν αυτές οι αλλαγές να επηρεάσουν το αγαπημένο μας ρόφημα;
Με τον όρο «κλιματική αλλαγή» εννοούμε την μεταβολή του παγκόσμιου κλίματος η οποία προέρχεται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, κυρίως εκπομπές αερίων. Η κλιματική αλλαγή γίνεται πρώτα αντιληπτή ως αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας, με παράλληλη εμφάνιση έντονων και ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως πυρκαγιές, έντονες καταστρεπτικές καταιγίδες και περιόδους ξηρασίας.
Σχεδόν όλοι όσοι αγαπάμε τον καφέ, τείνουμε να ξεχνάμε ότι είναι ένα φυσικό προϊόν, το οποίο μάλιστα χρειάζεται ειδικές συνθήκες καλλιέργειας και ιδιαίτερα επίπονη, κοπιαστική εργασία, προκειμένου να καταλήξει στο φλιτζάνι μας. Όπως είναι φυσικό, η καλλιέργεια του καφέ απαιτεί συγκεκριμένες κλιματολογικές συνθήκες, όπως υγρασία, επίπεδο βροχόπτωσης και θερμοκρασία, προκειμένου να είναι αποδοτική, ενώ το φυτό έχει να αντιμετωπίσει ένα μεγάλο εύρος κινδύνων, όπως έντομα, ασθένειες και μύκητες, που απειλούν όχι μόνο την απόδοσή του, αλλά και την ίδια του την ύπαρξη.
Σε αυτό το πλαίσιο, είναι φανερό ότι οι δυσοίωνες προβλέψεις των ειδικών για τα δεινά που φέρνει η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσουν, με πολλούς τρόπους, την καλλιέργεια του καφέ. Η πρώτη επίδραση θα είναι η αύξηση της τιμής του καφέ, λόγω της μείωσης της παγκόσμιας παραγωγής, ενώ λόγω των νέων συνθηκών, υπάρχει περίπτωση η ποιότητα, το άρωμα και η γεύση του καφέ να αρχίσουν να πέφτουν κατακόρυφα σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Οι ποιοι απαισιόδοξοι επιστήμονες φτάνουν να μιλούν μέχρι και για πλήρη αφανισμό του καφέ Arabica μέχρι το 2080, αν δεν υπάρξουν μέτρα ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής.
Με ποιους τρόπους επηρεάζει τον καφέ η κλιματική αλλαγή;
Ο καφές καλλιεργείται σε τροπικά κλίματα, που επηρεάζονται ιδιαίτερα από την κλιματική αλλαγή
Ο καφές μπορεί να καλλιεργείται σε τρεις διαφορετικές ηπείρους, δηλαδή στην Αφρική, την Ασία και την Νότια Αμερική, όμως όλα τα εδάφη στα οποία ευδοκιμεί έχουν κάτι κοινό: βρίσκονται ανάμεσα στους τροπικούς του Καρκίνου και του Αιγόκερου, σε μια περιοχή που ονομάζεται «ζώνη του καφέ». Τα τροπικά εδάφη είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις περιβαλλοντικές καταστροφές και τις κλιματολογικές συνθήκες και θα είναι τα πρώτα που θα νιώσουν έντονα τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής – αυτό φυσικά, θα επηρεάσει ιδιαίτερα την καλλιέργεια του καφέ.
Ο καφές απαιτεί συγκεκριμένη θερμοκρασία για να αναπτυχθεί και να καρπίσει
Το καφεόδεντρο είναι ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο φυτό, το οποίο απαιτεί συγκεκριμένο θερμοκρασιακό εύρος προκειμένου να αναπτυχθεί και να δώσει τους καρπούς του, από τους οποίους εξάγονται στη συνέχεια οι κόκκοι του καφέ. Ιδανικά, ο καφές αναπτύσσεται σε θερμοκρασίας από 18 ως 21 βαθμούς κελσίου, και δεν αντέχει τις ιδιαίτερες διακυμάνσεις. Η κλιματική αλλαγή θα επιφέρει αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, επομένως και αύξηση της θερμοκρασίας στη ζώνη καλλιέργειας του καφέ, κάτι που θα έχιε αρνητικό αντίκτυπο στην καλλιέργειά του.
Ο καφές απαιτεί υψηλό επίπεδο βροχοπτώσεων
Τα καφεόδεντρα χρειάζονται για να αναπτυχθούν υψηλό υψόμετρο, σταθερή θερμοκρασία και υψηλό επίπεδο βροχοπτώσεων. Μια από τις πρώτες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα αφορά την μείωση των βροχοπτώσεων και την αύξηση των περιόδων ξηρασίας. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, αρχικά η σοδειά του καφέ θα μειωθεί σε ποσότητα και θα αρχίσει να υστερεί σε ποιότητα. Αν όμως η συγκεκριμένη κατάσταση γίνει μη αναστρέψιμη, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ακόμη χειρότερα, καταλήγοντας μέχρι και στον αφανισμό των δέντρων του καφέ.
Η κλιματική αλλαγή ευνοεί τα παράσιτα των δέντρων του καφέ
Το καφεόδεντρο είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε μύκητες, ασθένειες των φυτών και έντομα. Ιδιαίτερα ο καφές Arabica, που αντιπροσωπεύει σχεδόν το 65- 70% της παγκόσμιας παραγωγής καφέ, επιδεικνύει ιδιαίτερη ευαισθησία σε αυτούς τους παράγοντες. Η αύξηση της θερμοκρασίας και η μείωση των βροχοπτώσεων εξασθενεί ακόμα περισσότερο τις άμυνες των φυτών, ενδυναμώνοντας ταυτόχρονα τα έντομα και της ασθένειες. Αν ένα τέτοιο σενάριο ακούγεται τραβηγμένο, αρκεί να αναλογιστούμε πως στα τέλη του 19ου αιώνα μια επιδημία μύκητα, η διαβόητη «σκουριά του καφέ», κατέστρεψε την παραγωγή του καφέ από ολόκληρες χώρες και κόντεψε να αφανίσει ολοκληρωτικά τον καφέ Arabica.
Οι προβλέψεις είναι, χωρίς αμφιβολία, εξαιρετικά ανησυχητικές– είναι κατανοητό πως η κλιματική αλλαγή είναι μια διαδικασία που επηρεάζει συνολικά τη ζωή του ανθρώπου και την ποιότητα της, ακουμπώντας μέχρι και τα πιο απλά, καθημερινά πράγματα, όπως τον καφέ. Είναι στο χέρι μας να την σταματήσουμε – πριν να είναι πολύ αργά.
