Catimor, ένα άγνωστο υβρίδιο Arabica & Robusta

Ένα εργαστηριακό υβρίδιο που θα άλλαζε την παραγωγή καφέ στην Βραζιλία, αναζωογόνησε την οικονομία μικρών αφρικανικών χωρών.

Πολλές φορές, απολαμβάνοντας έναν καφέ, ξεχνάμε πως το αγαπημένο μας ρόφημα προέρχεται από ένα φυτό – κάτι το οποίο σημαίνει πως υπάρχουν πολλές διαφορετικές ποικιλίες και υβρίδια, με διαφορετικές ιδιότητες και φυσικά, διαφορετική γεύση.

Σίγουρα, η μελέτη των ποικιλιών του αγαπημένου μας καφέ μπορεί να μην αφορά τον πολύ κόσμο, όσοι όμως θέλουν να εντρυφήσουν πραγματικά στα μυστικά του καφέ και να γνωρίζουν τι ακριβώς πίνουν, είναι σίγουρο πως θα βρουν ενδιαφέρον στη συζήτηση για τις ποικιλίες και τα υβρίδια του καφέ. Ένα από αυτά τα υβρίδια εξετάζουμε σήμερα: το Catimor, ένα φυτό με που παντρεύει τον Arabica με τον Robusta και έχει τη δική του, συναρπαστική ιστορία.

Σύντομη Ιστορία του Catimor

Το Catimor είναι ένα υβρίδιο που αναπτύχθηκε στην Πορτογαλία το 1959 από επιστήμονες που φιλοδοξούσαν να φτιάξουν ένα «μαγικό φυτό», ένα καφεόδεντρο που θα έλυνε όλα τα προβλήματα της βιομηχανίας του καφέ – ή τουλάχιστον τα περισσότερα. Ο στόχος ήταν ένα καφεόδεντρο που θα έδινε μεγάλες σοδειές, επιδεικνύοντας ταυτόχρονα ανθεκτικότητα σε ασθένειες, μύκητες και παράσιτα, ενώ θα έπρεπε να είναι και μικρό σε μέγεθος, για λόγους αποδοτικότητας μέσω της πυκνότερης φύτευσης. Έτσι, συνδιάσαν ένα υβρίδιο Arabica & Robusta από το νησί του Τιμόρ στην Ινδονησία με την ποικίλια Arabica Caturra από την Λατινική Αμερική, κι έτσι προέκυψε το Catimor!

Το νέο υβρίδιο εισήχθη στην Βραζιλία το 1970 και διαδόθηκε και στις γειτονικές χώρες. Εύκολο στην καλλιέργεια του, δεν απαιτεί ιδιαίτερα υψηλό υψόμετρο για να αποδώσει καρπό, αποδείχθηκε όντως ανθεκτκό στα έντομα και στους μύκητες, και έδωσε μεγάλες σοδειές. Όμως, τον αρχικό ενθουσιασμό διαδέχτηκε ο προβληματισμός, καθώς αφενός τα καφεόδεντρα Catimor είχαν μικρό κύκλο ζωής (μόλις 10-12 χρόνια) ενώ για την παραγωγή πραγματικά ποιοτικού καφέ, χρειαζόντουσαν ιδιαίτερη φροντίδα και πραγματικά καλό μικροκλίμα. Σε συνθήκες μαζικής παραγωγής, η ποιότητα του καφέ ήταν μέτρια, κάτι που οδήγησε στην οριστική εγκατάλειψη της παραγωγής.

Διαφορετικό terroir, διαφορετικός καφές!

Παρά τη διάψευση των υψηλών προσδοκιών που είχαν καλλιεργηθεί για το Catimor και την εγκατάλειψη του στην Κεντρική και τη Νότια Αμερική, η νέα ποικιλία βρήκε πρόσφορο έδαφος σε εντελώς διαφορετικά terroirs, στην Αφρική και στην Νοτιοανατολική Ασία!

Στις κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες της Νοτιοανατολικής Ασίας, το Catimor εμφανίζει ένα σύνθετο αρωματικό προφίλ, με νότες καστανής ζάχαρης, βανίλιας και μπαχαρικών, αλλά και κοφτερή οξύτητα εσπεριδοειδών, σε συνδυασμό πάντα με το στιβαρό σώμα και την ισορροπημένη ένταση. Υπό την προϋπόθεση της ενδελεχούς φροντίδας και της σωστής καλλιέργειας, το Catimor είναι μια ποικιλία που μπορεί να δώσει αξιοπρόσεκτους καφέδες στην Νοτιοανατολική Ασία.

Σε ό,τι αφορά την Αφρική, το Catimor εισήχθη σε χώρες με περιορισμένη παραγωγή καφέ, όπως το Μαλάουι, η Ζάμπια και η Ζιμπάμπουε, με σκοπό την τόνωση των οικονομιών τους. Η συγκεκριμένη ποικιλία επιλέχθηκε λόγω του γεγονότος πως είναι πιο ανθεκτική από τον Arabica, αλλά ταυτόχρονα πιο εύκολα διαχειρίσιμη εμπορικά από τον αφρικανικό Robusta. Παρόλο που είναι νωρίς για να βγάλει κανείς ασφαλή συμπεράσματα για την επιτυχία του αφρικανικου Catimor, τα πρώτα δείγματα είναι ενθαρρυντικά και η καλλιέργεια του υβριδίου συνεχίζει να επεκτείνεται.

Πόσο εύκολο είναι να δοκιμάσει κάποιος Catimor;

Καθώς η παραγωγή του Catimor είναι περιορισμένη σε σχέση με τον Arabica αλλά και με τον Robusta ενώ και η κατηγοριοποίηση του είναι δύσκολη, δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο να βρει κανείς catimor στο εμπόριο. Αν συνυπολογίσουμε ότι μεγάλο μέρος τς παραγωγής διατίθεται για blending ή σε κάποιες περιπτώσεις μαρκάρεται σαν Arabica, τότε αντιλαμβανόμαστε ότι είναι πραγματικά αρκετά δύσκολο να συνταντήσει κανείς Catimor. Ωστόσο, αν κάποιοα αγαπά τον Ασιατικό καφέ ή έχει δοκιμάσει καφέ από μικρές Αφρικανικές χώρες, τότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχει γευτεί το παράξενο αυτό υβρίδιο.

Δεν χρειάζεται να έχει κανείς γνώσεις... βοτανολόγου για να απολαύσει έναν καλό καφέ  - όμως όλες αυτές οι συναρπαστικές λεπτομέρειες κάνουν το αγαπημένο μας ρόφημα ακόμα πιο ξεχωριστό!