Ταξίδι τις ρίζες του Ιταλικού Καφέ, με την Bartista Napoletana

H Ιταλική κουλτούρα του καφέ είναι πραγματικά ανεξάντλητη, αφού οι γείτονές μας, όντας φανατικοί λάτρεις του καφέ, έχουν αναπτύξει κατά καιρούς διάφορους τρόπους καβουρδίσματος, ανάμειξης χαρμανιών και εκχύλισης του καφέ. Πριν όμως την εφεύρεση του εσπρέσο, που είναι συνώνυμος με τον Ιταλικό καφέ, τι καφέ απολάμβαναν οι Ιταλοί;

Η εξέλιξη του καφέ στην Ιταλία είναι ταυτισμένη, και όχι άδικα, με την ιστορία των μηχανών εσπρέσο. Ακόμα και το απλούστερο σκεύος που χρησιμοποιούν οι Ιταλοί για την παρασκευή καφέ στο σπίτι, το Moka Pot, βασίζεται στις ίδιες αρχές λειτουργίας με τις εσπρεσομηχανές, δηλαδή την εκχύλιση του αλεσμένου καφέ υπό πίεση. Πριν όμως εφευρεθεί η μηχανή εσπρέσο ή η φορητή της εκδοχή, το Moka Pot, μια ακόμα, εξίσου κομψή μηχανή, είχε κατακτήσει τις καρδιές των πάντα απαιτητικών Ιταλών : η Bartista Napoletana!

Τι είναι η Bartista Napoletana;

H Bartista Napoletana είναι μια κομψή μηχανή παρασκευής καφέ, που απαιτεί μια εστία θερμότητας, όπως και το Moka Pot, όμως σε αντίθεση με αυτό, δεν χρησιμοποιεί πίεση για την εκχύλιση του καφέ, αλλά βασίζει την λειτουργία του στις αρχές της βαρύτητας. Παρά το όνομά της, δεν εφευρέθηκε στην Ιταλία, αλλά σχεδιάστηκε από έναν Γάλλο, το 1819. Ωστόσο, η Bartista Napoletana γνώρισε ευρεία διάδοση όταν εισήχθη για πρώτη φορά στην Ιταλία, στα μέσα του 19^ου αιώνα. Ο Ιταλικός Νότος αγάπησε ιδιαίτερα την νέα αυτή συσκευή, η οποία εξαιτίας αυτής της αγάπης κατέληξε να ονομαστεί «Ναπολιτάνα». Στο Ναπολιτάνικο ιδίωμα, η «Bartista Napolitana” ονομάζεται Cuccumella, λέξη που μπορεί να μεταφραστεί ως «πήλινη κανάτα», αφού αρχικά η Napoletana ήταν φτιαγμένη από τερακότα.  

Καθοριστικό σημείο για την δημοφιλία της Bartista Napolitana ήταν η κωμωδία του 1967 «Η Ωραία και ο Ναπολιτάνος» με τον Εντουάρντο Ντε Φιλίπο και την Σοφία Λόρεν. Οι σκηνές που ο Ντε Φιλίπο απολαμβάνει τον καφέ του στο μπαλκόνι με την αγαπημένη του καφετιέρα, συντέλεσαν στο να θεωρηθεί η Bartista Napolitana μια χαρακτηριστική, τοπική συνήθεια της Νάπολης, αν και η πόλη στο μεταξύ έχει ήδη μετατραπεί σε μία από τις βασικότερες πόλεις της κουλτούρας του εσπρέσο.  To 1970, o Ιταλός αρχιτέκτονας Ρικάρντο Νταλίσι θα αναλάβει να επανασχεδιάσει την Bartista Napolitana, κερδίζοντας την «Χρυσή Πυξίδα», το σημαντικότερο βραβείο βιομηχανικού σχεδιασμού στην Ιταλία. Σήμερα, μπορεί να μην είναι τόσο διαδεδομένη όσο ο εσπρέσο, να μην βρίσκεται σε κάθε Ιταλικό νοικοκυριό όπως η Moka Pot, όμως η Bartista Napoletana παραμένει μια ιδιαίτερα κομψή μηχανή παρασκευής καφέ, ταυτισμένη με τα πρώτα βήματα της Ιταλικής κουλτούρας του καφέ, αλλά και με τον εξαιρετικό καφέ του Ιταλικού Νότου.  

Πως λειτουργεί η Bartista Napoletana;

Η Bartista Napoletana αποτελείται από τρία μέρη: τον θάλαμο του νερού, τον θάλαμο στον οποίο τοποθετείται ο καφές, και ο οποίος κλείνει με ειδικό φίλτρο, και μία ακόμα κανάτα, η οποία τοποθετείται αναποδογυρισμένη στην κορυφή, πάνω από το φίλτρο του καφέ.

Για να εκχυλίσουμε τον καφέ, γεμίζουμε με νερό τον σχετικό θάλαμο και με αλεσμένο καφέ τον θάλαμο του καφέ, τοποθετώντας από πάνω το ειδικό φίλτρο. Τοποθετούμε την Ναπολιτάνα στην εστία φωτιάς (στο γκάζι ή συνηθέστερα σε ένα μάτι) και όταν το νερό αρχίζει να βράζει, αναποδογυρίζουμε την συσκευή. Κατόπιν περιμένουμε 10-12 λεπτά, προκειμένου να ολοκληρωθεί η διήθηση και σερβίρουμε αφαιρώντας τα κομμάτια της συσκευής που βρίσκονται πάνω από την κανάτα μας.

Πώς είναι ο καφές που παράγεται με την Bartista Napolitana;

Ο καφές που παράγεται από την Bartista Napolitana μοιάζει γευστικά με τον καφέ φίλτρου, αφού η εκχύλιση ακολουθεί παρόμοιες αρχές, και λιγότερο με τον αραβικό καφέ. Οι λάτρεις της συσκευής υποστηρίζουν ότι ο καφές είναι πιο δυνατός, αλλά και πιο αρωματικός, κάτι που άλλωστε ακούγεται γενικότερα για τον καφέ στην Νάπολι και στον Νότο της Ιταλίας. Δεν είναι λίγοι αυτοί που αγαπούν την Bartista Napolitana για την ρετρό αισθητική της, αλλά και για το γεγονός ότι αποτελεί ένα ταξίδι στης ρίζες τους καφέ, με το ιδιαίτερο τελετουργικό που απαιτεί η προετοιμασία μιας κούπας καφέ με την Bartista Napolitana.

H Bartista Napolitana φυσικά δε θα αντικαταστήσει την αγαπημένη σας εσπρεσομηχανή, ούτε προσφέρει την ευκολία που προσφέρει μια καφετιέρα φίλτρου. Δεν παύει όμως να είναι ένα αντικείμενο εξαιρετικού σχεδιασμού, ταυτισμένο με την Ιταλική ιστορία του καφέ, που συν τοις άλλοις παράγει εξαιρετικά εύγεστο και αρωματικό καφέ. Είναι ένα εξαιρετικό δώρο για κάθε «ψαγμένο» φίλο του καφέ, αλλά και ένα απόκτημα που θα εντυπωσιάσει τους καλεσμένους σας με την ιδιαίτερη τελετουργία παρασκευής του καφέ και τα Ιταλικά μυστικά που κρύβει!