Ξεκλειδώνοντας τα μυστικά του αφρικανικού καφέ!

Ο καφές μπορεί να διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο από τους Άραβες και ο espresso να είναι μια Ιταλική εφεύρεση, όμως το φυτό του καφέ αναπτύχθηκε για πρώτη φορά στην Αιθιοπία. Το καφεόδεντρο είναι ενδημικό είδος της Αιθιοπίας και οι Αιθίοπες ήταν εξάλλου ο πρώτος λαός που χρησιμοποίησε τους κόκκους του καφέ, αν και αρκετά διαφορετικά από όσο γνωρίζουμε σήμερα.

Αφρική: οι ρίζες του καφέ

Από την Αιθιοπία ο καφές πέρασε στην Αραβική χερσόνησο και κατόπιν, μέσω του εμπορίου, σε όλη την Ευρώπη, ενώ η αποικιοκρατία είναι υπεύθυνη για την διάδοση της καλλιέργειάς του στη Νοτιοανατολική Ασία και στην Λατινική Αμερική. Σιγά σιγά, η καλλιέργεια του καφέ εξαπλώθηκε σε όλα τα αφρικανικά κράτη που έχουν την τύχη να ανήκουν στη «ζώνη του καφέ», στη λωρίδα δηλαδή που εκτείνεται μεταξύ των τροπικών του Καρκίνου και του Αιγόκερου και εμφανίζουν τις κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες για την ανάπτυξη των καφεόδεντρων. Ωστόσο, σε αρκετές χώρες η καλλιέργεια του καφέ παρουσιάζει αξιοσημείωτες διακυμάνσεις, τόσο από πλευράς ποσότητες όσο και ποιότητας, λόγω των συνεχών εμφυλίων πολέμων που μαστίζουν την αφρικανική ήπειρο.

Δεν είναι λίγα τα κράτη στα οποία η καλλιέργεια του καφέ (όπως και του κακάου) αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομίας τους και κύριο εξαγώγιμο προϊόν. Η καλλιέργεια του καφέ αφορά κατά κύριο λόγο Arabica, ωστόσο σημειώνεται και παραγωγή Robusta, αν και η Ασία παραμένει πρωταγωνίστρια σε αυτό τον τομέα. Υπάρχουν τόσο μεγάλες, οργανωμένες φυτείες, όσο και μικρές, οικογενειακές φάρμες που λειτουργούν στα πλαίσια συνεταιρισμών. Ο αφρικάνικος καφές είναι τόσο πολυδιάστατος όσο και η ίδια η Αφρική, αρκεί να αναλογιστούμε πως οι χώρες που παράγουν καφέ είναι η Αιθιοπία, η Ουγκάντα, η Ακτή του Ελεφαντοστού, η Κένυα, η Τανζανία, το Καμερούν, η Μαδαγασκάρη, το Γκαμπόν, το Κονγκό, η Ρουάντα, το Μπουρούντι, το Τόγκο, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η Νιγηρία, η Γκάνα, η Σιέρρα Λεόνε, η Ανγκόλα, το Μαλάουι, η Ζιμπάμπουε, η Λιβερία και η Ζάμπια.

Τι γεύση έχει ο αφρικανικός καφές;

Αρχικά, αξίζει να σημειώσουμε πως οι Αφρικανικοί καφέδες μπορεί να παρουσιάζουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά σε ό,τι αφορά το γευστικό τους προφίλ, όμως η Αφρική είναι μια τεράστια, αχανής ήπειρος, μέσα στην οποία η «ζώνη του καφέ» καλύπτει ένα σημαντικό κομμάτι. Οι χώρες που παράγουν καφέ στην Αφρική είναι πάνω από είκοσι και ενώ κάποιες από αυτές είναι αναμφισβήτητες πρωταγωνίστριες στον κόσμο του καφέ, όπως η Αιθιοπία ή η Κένυα, υπάρχουν και άλλα κράτη των οποίων ο καφές συναντάται πιο δύσκολα στην αγορά, όπως για παράδειγμα η Ανγκόλα, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία ή η Μαδαγασκάρη.

Ακόμα, σημαντικές διαφορές παρουσιάζονται ανάμεσα και στους καφέδες της ίδιας χώρας, ανάλογα με τα επιμέρους χαρακτηριστικά κάθε ποικιλίας και φυσικά με τις συνθήκες καλλιέργειας κι επεξεργασίας. Ωστόσο, αν θέλουμε να συνοψίσουμε τα χαρακτηριστικά των αφρικανικών καφέδων, μπορούμε να αναφέρουμε πως το βασικό τους αρωματικό μπουκέτο περιλαμβάνει νότες λουλουδιών, φρούτων και εσπεριδοειδών. Η γεύση του αφρικανικού καφέ είναι ανάλαφρη, με μια φυσική γλυκύτητα στο τελείωμα, το σώμα σχετικά ισορροπημένο και η συνολική αίσθηση στο στόμα έντονη και ζωηρή. Η οξύτητα είναι επίσης ένα διακριτό χαρακτηριστικό του καφέ της Μαύρης Ηπείρου: οι αφρικανική καφέδες φημίζονται για την λαμπερή και έντονη οξύτητα τους, που ορισμένες φορές μπορεί να δώσει στον καφέ επίγευση που φέρνει στο νου τσάι ή ακόμα κα κρασί.

Φυσικά, όλα τα παραπάνω ισχύουν για τον καφέ Arabica, που είναι ο πρωταγωνιστής των αφρικανικών καφέδων. Σε αρκετές χώρες της Αφρικής, όπως στην Ακτή του Ελεφαντοστού, υπάρχει σημαντική παραγωγή Robusta, που όμως δεν παρουσιάζει σε καμία περίπτωση τα χαρακτηριστικά που έχουμε στο νου μας όταν μιλάμε για «αφρικανικό καφέ», τα οποία αναφέρονται στον πιο σύνθετο και πολύπλοκο Arabica.

Πώς μπορούμε να απολαύσουμε καλύτερα τον αφρικανικό καφέ;

Κάθε καφές μπορεί να εκχυλιστεί με όλους τους τρόπους, αλλά και να «αντέξει» διαφορετικά προφίλ καβουρδίσματος. Είναι γεγονός ότι οι αφρικανικοί καφέδες καβουρδίζονται συνήθως πιο ελαφριά, καθώς έτσι αναδεικνύονται περισσότερο τα αρώματά τους. Είναι καλύτερο να επιλέξουμε μια επώνυμη εταιρεία που εμπιστευόμαστε, καθώς η τεχνογνωσία της στο καβούρδισμα είναι σίγουρο πως θα μας δώσει τα καλύτερα αποτελέσματα.

Μπορούμε επίσης να δοκιμάσουμε αφρικανικό καφέ τόσο σε μορφή μονοποικιλακού (οπότε θα εξερευνήσουμε τα αρώματα του στο μέγιστο) είτε ως μέρος κάποιου χαρμανιού. Οι αφρικανικοί καφέδες προσδίδουν στα χαρμάνια οξύτητα, ευχάριστα, ελαφριά αρώματα και εξισορροπούν κάπως τη πιο στιβαρή και γεμάτη γεύση των καφέδων της Κεντρικής Αμερικής και της Ασίας. Από την άλλη, καθώς οι αφρικανικοί καφέδες δεν έχουν έντονο σώμα, αναμειγνυόμενοι με καφέδες άλλοις προέλευσης μπορούν να εμπλουτιστούν σημαντικά σε αυτό τον τομέα.

Δεν υπάρχει ενδεδειγμένη εκχύλιση, καθώς όλα από ένα σημείο και πέρα αποτελούν θέμα προσωπικού γούστου. Ο αφρικανικός καφές, τόσο σαν μονοποικιλιακός όσο και σαν χαρμάνι, δίνει εξαιρετικά αποτελέσματα σαν espresso αλλά και σαν καφές φίλτρου. Σε γενικές γραμμές, δεν ταιριάζει ιδιαίτερα καλά με το γάλα, λόγω της έντονης οξύτητας του, ενώ συνήθως δεν χρειάζεται ζάχαρη για να αναδειχθεί.

Τρεις Αφρικανικές χώρες με ιδιαίτερους καφέδες

Αιθιοπικός καφές: Αρώματα φρούτων, λουλουδιών και αξιοσημείωτη ποικιλία

Η Αιθιοπία είναι γνωστή για τις εκατοντάδες ποικιλίες Arabica που συναντώνται στα εδάφη της, κάτι που δίνει ποικιλομορφία στα αρώματα και τις γεύσης του καφέ. Συνήθως, ο αιθιοπικός καφές εμφανίζει ευχάριστη οξύτητα, ενώ ανάλογα με την ποικιλία μπορεί να τονίζονται οι νότες ανθών (όπως του γιασεμιού) ή τα αρώματα φρούτων, όπως του Blueberry και τις φράουλας, που δίνουν στον καφέ μια βελούδινη αίσθηση «σιροπιού». Ο Illy Monoarabica Ethiopia είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να εξερευνήσει κανείς τον αιθιοπικό καφέ: οι κόκκοι προέρχονται από την περιοχή Yirgacheffe και χαρακτηρίζονται από απαλά και ευγενή αρώματα που κάνουν αυτό τον καφέ μοναδικό.

Ακτή του Ελεφαντοστού: η ανερχόμενη δύναμη στον Robusta

Μπορεί η Ακτή του Ελεφαντοστού να είναι (μαζί με την Γκάνα) ο μεγαλύτερος παραγωγός κακάο του κόσμου, ωστόσο παρουσιάζει αξιόλογη επίδοση στον καφέ, κυρίως όμως στον Robusta. Αν και κατά το παρελθόν η μικρή αφρικανική χώρα ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός Robusta στον κόσμο, η πολιτική αστάθεια, η εμφύλιες συρράξεις αλλά και εντατική καλλιέργεια του Robusta στο Βιετνάμ παραγκώνισε σημαντικά την παραγωγή αλλά και την ποιότητα του καφέ. Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή έχει ανακάμψει, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά και πολύ μιλούν για το νέο μεγάλο όνομα στον Robusta. Ο Robusta από την Ακτή του Ελεφαντοστού είναι έντονος, δυνατός, με σαφή γαιώδη αρώματα και υπόνοιες  μπαχαρικών. Τα χαρμάνια της Segafredo, Casa και Intermezzo, αξιοποιούν αυτό τον ιδιαίτερο Robusta καφέ, στον οποίο χρωστούν τις πικάντικες νότες τους.

Κένυα: ένας από τους πιο ιδιαίτερους καφέδες που υπάρχουν

Η γεύση και το άρωμα ενός Arabica από την Κένυα είναι ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα «εξωτικού» καφέ. Η οξύτητα είναι έντονη και μερικές φορές «δύστροπη», τα αρώματα εσπεριδοειδών και λουλουδιών είναι δυνατά παρόντα και ο χαρακτήρας του καφέ είναι ιδιαίτερος. Αυτός είναι και ο λόγος που οι καφέδες της Κένυας έχουν φανατικούς φίλους αλλά και ορκισμένους εχθρούς, καθώς κουβαλούν ιδιαίτερες γεύσεις που μπορεί να ενθουσιάσουν αλλά και να απωθήσουν όσους προτιμούν καφέδες διαφορετικού προφίλ.

Όσοι νιώθουν πως ο καφές είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό ρόφημα, έχουν σίγουρα αρχίσει να εξερευνούν τους καφέδες της Μαύρης Ηπείρου, όσο για τους υπόλοιπους, ποτέ δεν είναι αργά. Σημασία έχει πάντα να πίνουμε τον καφέ που μας αξίζει!